พระพฤหัส ใน ตำนาน เทพ นวนิยาย ศาสนาพราหมณ์

 

กำเนิดจากฤาษี 19 ตน เทพองค์นี้เป็นเทพเจ้าปัญหาเพราะเป็นอาจารย์ของพวกเทวดาทุกองค์ จุดเด่นคือเวลาที่เทพองค์นี้จะไปไหนต้องถือกระดานจดชวเลขติดมือไปด้วย เพื่อเอาไว้ตรวจดูลูกศิษย์ได้ตลอดเวลา พระพฤหัสทรงเป็นบุตรของพระอังคิรสมนี กับพระนางสมปฤดี ซึ่งเป็นตระกูลฤาษีโดยแท้จริง พระองค์ทรงมีพระมเหสีด้วยกัน 2 พระองค์นามว่า พระนางดารา และ พระนางมนตา

พระพฤหัสบดีเทวนาครีเป็นเทวดานพเคราะห์องค์หนึ่งในคติความเชื่อแบบของไทย พระพฤหัสบดีถูกสร้างขึ้นมาจากพระฤาษี ๑๙ ตน นำมาบดป่นจนเป็นผงแล้วจึ่งห่อด้วยผ้าสีเหลืองส้ม แล้วเสกได้เป็นพระพฤหัสที่มีพระสีวรกายส้มแดง ทรงมฤคหรือกวาง เป็นพาหนะซึ่งประจำอยู่ทิศตะวันตกและแสดงถึงอักษรวรรค บ ผ พ ภ ม พระพฤหัสบดีจัดว่าเป็นครูของบรรดาเทวดาทั้งหลายทั้งมวล จึงนิยมทำพิธีไหว้ครูในวันพฤหัสบดีนั้นเองจึ่งเป็นที่มาของการไหว้ครู

พระพฤหัสบดีเป็นเทวดานพเคราะห์ประเภทศุภเคราะห์ให้ผลดังเช่นนิสัยแห่งพระฤาษีนั่นคือ ผู้ใดหรือคนอื่นคนใดเกิดวันพฤหัสบดีหรือมีพระพฤหัสบดีสถิตร่วมกับลัคนาของตนแล้วไซร์ มักทำอะไรด้วยความระมัดระวังและสุขุมรอบคอบเป็นอย่างยิ่ง เมตตาปรานีต่อผู้อื่นด้วยประการเช่นนี้

ตามนิทานชาติเวรพระพฤหัสนั้นทรงเป็นมิตรกับพระอาทิตย์และทรงเป็นศัตรูกับพระจันทร์

ในโหราศาสตร์ความเชื่อไทยพระพฤหัสบดีถูกแทนด้วยสัญลักษณ์ 5 และด้วยเหตุที่สร้างขึ้นมาจากพระฤาษี ๑๙ ตน จึงมีกำลังพระเคราะห์เป็น ๑๙  นั่นเอง

สำหรับพระประจำวันเกิดของผู้ที่เกิดวันพฤหัสบดีก็คือพระปางสมาธิ