ตามตำนานเทพนวนิยายของจีนได้กล่าวไว้ว่า ถ้าเป็นเพศผู้เรียกว่า "กี" ถ้าเป็นเพศเมียเรียกว่า "เลน" หรือ "กิเลน" กิเลนนั้น ตามตำนานเทพนวนิยายจีนว่ามีรูปร่างเหมือนกวาง แต่มีเขาอยู่เขาเดียว หางจะเหมือนวัว หัวเป็นสิงโตมีหนวด ตีนมีกีบเหมือนม้า แต่บางตำราว่าก็ว่ามีตัวเป็นสุนัข ลำตัวเป็นสมัน เกิดจากธาตุทั้งห้า คือ ดินน้ำไฟไม้และโลหะ ผสมกันทำให้มันเป็นสัตว์ที่น่าเกรงขาม
เชื่อว่ามันสามารถมีอายุอยู่ได้ถึงพันปี และถือว่าเป็นยอดแห่งสัตว์ทั้งหลายเลยก็ว่าได้ เป็นสัญลักษณ์แห่งคุณงามความดีทั้งปวล ถ้ากิเลสปรากฏให้เห็นเมื่อใด ก็จะเกิดผู้มีบุญบารมีมาปกครองบ้านเมืองให้ได้อยู่เย็นเป็นสุขเมื่อนั้น กิเลนเป็นหนึ่งในสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งประกอบด้วย หงส์ เต่า มังกร และกิเลน (บ้างตำราก็ว่าเป็น เสือ)
ตามความเชื่อเรื่องการสร้างโลกของประเทศจีน ในยุคของฟูซี ซึ่งเป็นผู้ปกครองชนเผ่าคนแรกของมนุษย์ได้สังเกตปรากฏการณ์ต่าง ๆของธรรมชาติจนสามารถพึ่งพาตัวเองได้ วันหนึ่งมีกิเลนตัวหนึ่งกระโดดขึ้นมาจากแม่น้ำสายหนึ่ง ซึ่งก็คือแม่น้ำหวงโฮ บนหลังกิเลนมีสัญลักษณ์อย่างหนึ่งปรากฏที่ถูกเรียกในภายหลังว่าแผนที่เหอ ซึ่งต่อมาไม่นานได้พัฒนากลายเป็นตัวอักษร หลังจากนั้นองค์ความรู้ต่าง ๆของมนุษย์ก็บังเกิดและเจริญสืบต่อเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน
